Prawo czy miłosierdzie, gdy wierni pytają “jak unieważnić małżeństwo?”

13 maja 2016 r. na Uniwersytecie Studiów w Palermo odbędzie się niezwykle interesujące sympozjum naukowe: „Rodzina pomiędzy miłosierdziem a prawem: rozwiązania i implikacje reformy kanonicznego procesu małżeńskiego” (La famiglia tra misericordia e diritto: snodi e implicazioni della riforma del processo matrimoniale canonico), poświecone niedawno ogłoszonej przez papieża Franciszka reformie procesu małżeńskiego. Interesujące jest ono zarówno pod kątem tematyki – o której za chwilę – jak i prelegentów. Nazwiska kanonistów i teologów przedmiotowego sympozjum nie są bowiem powszechnie znane w kanonistyce światowej, niemniej jednak budzą ciekawość potencjalnego słuchacza tematami głoszonych referatów, jak i ewentualnym sposobem i merytoryką prezentowanych zagadnień. Tym samym kanoniści włoscy znów są o milowy krok do przodu przed kanonistami polskimi, u których obserwuje się wręcz odwrotny kierunek, a nawet „skostnienie systemu”.
Od dłuższego już czasu zauważa się bowiem niezrozumiały, permanentny udział tych samych prelegentów w mnożonych w Polsce sympozjach naukowo-kanonistycznych o podobnej tematyce. Sprawia to wrażenie, że tylko nieliczni kanoniści mają tzw. „monopol na prawdę naukową”, podczas gdy cała – jakby nie patrzeć jednak spora i dobrze wykształcona – grupa dobrych kanonistów pozostaje w cieniu. Chwilami, czytając zaproszenie na kolejne sympozjum kanoniczne, ma się wrażenie, jakby się już było na czymś, co ma dopiero być. 

Wracając jednak do tematyki sympozjum włoskiego, warto przywołać w tym miejscu przynajmniej kilka ciekawych tematów, wśród których na szczególną uwagę zasługują m.in.: opis dynamiki drogi sądowej i duszpasterskiej w odniesieniu do kanonicznego procesu małżeńskiego, obrazy „nowego” systemu dowodowego, rola adwokatów i pełnomocników, ze szczególnym uwzględnieniem ich zdolności do przedstawiania skargi powodowej, konsekwencje reformy co do uznawania wyroku kościelnego w systemie prawa cywilnego, różnice pomiędzy „zamiarem” a „wykonaniem” w małżeństwie. Świetnie podkreślony w tematyce niniejszego sympozjum charakter prawno-duszpasterski może być zatem dla wielu kanonistów-praktyków źródłem solidnej wiedzy, jak kompetentnie pomagać wiernym, gdy pytają „jak unieważnić małżeństwo w Kościele?”.